Moro’da Özerklik Anlaşması
Ahmet Varol-Yeni akit
Moro’da Özerklik Anlaşması
Haftaya inşallah Kurban bayramını idrak edeceğiz.
Bu yıl Ramazan’ın başlangıcı ve bitişi konusunda İslâm âleminde hilalin görüldüğü tarih hesaplanan tarihe denk geldiği için bazı uzak beldelerdeki farkları müstesna tutarsak genelde ittifak oluşmuştu. Ama Zilhicce’nin başlangıcının tespitinde bu tevafuk oluşmadı ve hilalin gözetlendiği yerlerde, hesaplanan tarihten bir gün sonra görüldüğü bildirildi. Ama bu ihtilafta Resûlullah’ın sünnetine ve şer’î hükme göre hilalin görülmesi bilgisi esastır. Ayrıca birinde tereddüt diğerinde yakîn hâsıl olması sebebiyle sonraki tarihin nazarı itibara alınması uygundur. Çünkü vakte bağlı ibadetlerde vaktin girmesi şartı var. Esnek vakitli ibadetlerde vaktin girmesi konusunda tereddüt hâsıl olursa, vaktin çıkmasına veya daralmasına götürecek kadar olmaması şartıyla tehir takdimden evlâdır. Yakîn oluşacak kadarlık tehir yeterlidir.
Yüce Allah’ın bizleri güven ve huzur içinde, ümmet bilinciyle ve bütünlüğüyle idrak edeceğimiz bayramlara kavuşturması dileğiyle bu kısa bilgiyi aktardıktan sonra konumuza gelelim.
Suriye’deki vahşi katliam ve zulüm İslâm dünyasında yaşanan diğer gelişmelerin büyük ölçüde gölgede kalmasına neden oluyor. O yüzden bazı önemli olaylar kısa notlarla ve haberlerle geçiştiriliyor. Bazen gelişme aktarılırken içeriğine pek yer verilmiyor. Bazen de içeriğine yer veriliyor ama pratiğe nasıl yansıyacağı, arka planı hakkında bilgi verilmiyor.
Moro’da Filipinler’in hâkimiyetine karşı bağımsızlık savaşı 1972’de Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin kurulmasıyla başlatıldı. Ama bu savaş farklı merhalelerden oluşuyor.
Birinci merhalesi tamamen Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MNLF) öncülüğünde yürütülen gerilla savaşıdır. Fakat Selamet Haşimi liderliğindeki bir grup bu cephenin meseleye ulusçu baktığı, kendilerinin ise sadece bağımsız değil aynı zamanda İslâmî yönetim kurmak istedikleri gerekçesiyle 1977’de bu hareketten ayrılarak Moro İslâmî Kurtuluş Cephesi (MILF) adında ikinci bir gerilla hareketi kurdu.
MNLF, 1993’ten itibaren Filipinler hükûmetiyle masaya oturdu ve 1996’da anlaşma imzaladı. Fakat bu anlaşma çözüm getirmedi. Çünkü direnişin en etkili kanadını oluşturan MILF tanımadı. Filipinler de meselenin kapanmadığını ileri sürerek anlaşmayı hayata taşımadı ve üstlendiği yükümlülükleri yerine getirmedi. Cephede savaş sürdü.
2011’in başlarından itibaren MILF ile Filipinler hükûmeti arasında gizli görüşmeler başladı. Bu görüşmeler ateşkesin de aktif bir şekilde hayata geçirilmesini sağladı. İlk gizli görüşmeler Japonya’nın başkenti Tokyo’da yürütüldü. Sonra Malezya’nın ev sahipliğinde sürdü.
7 Ekim 2012’de Filipinler’in başkenti Manila’da, Başkanlık Sarayı Malacanang’da anlaşma imzalandı. İttifaka Filipinler adına cumhurbaşkanı Benigno Aquino, Moro İslami Kurtuluş Cephesi adına da örgütün lideri Murad İbrahim imza attı. Büyük bir kalabalığın huzurunda gerçekleştirilen imza törenine Malezya Başbakanı Necib Abdurrezzak da katıldı.
Bu anlaşmayı genel çerçevesiyle tahlil ettiğimizde şu hususlar karşımıza çıkar:
Öncelikle Moro cephesi sadece MILF’den oluşmuyor. Ama Filipinler hükûmetini en çok zorlayan cephe odur. Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere MNLF daha önce devreden çıkmıştı. Diğerleri de marjinal ve kitlesel tabandan yoksun gruplardır.
Anlaşmayla Moro tarafı bağımsızlık idealinden vazgeçmiş, Filipinler tarafı da güneyde Müslümanların yoğun olduğu bölgelerin özerk bir yerel yönetime kavuşturulmasını kabul etmiş oldu.
Kırk yıllık fiili savaş sona erdirilirken dört yıllık bir geçiş merhalesine girilmesi kabul edildi. Bu geçiş döneminde 15 kişilik bir geçici komisyon oluşturulacak, MILF de tedrici olarak silahlarını bırakacak.
Özerk bölge Moro cephesinin istediği şekilde Bangsamoro olarak adlandırılacak. 2015’te, bölgedeki Müslüman halkın taleplerine uygun bir yerel “İslâmî hükûmet” kurulacak. 2016’da da özerk bölgenin yerel parlamentosunun oluşturulması için seçime gidilecek. Böylece dört yıllık geçiş dönemi tamamlanacak.
Savunma, güvenlik, dış politika, para birimi, posta ve vatandaşlıkla ilgili yükümlülükler (kimlik, pasaport vs.) Filipinler’e bağlı olacak, ama yerel hükûmetin bölgede hak ve yetkilerinin alanı 1996 ittifakına nispetle daha geniş olacak. Madenler başta olmak üzere bölgenin tüm yerel kaynakları özerk yönetimde olacak.
